Με όνομα που προέρχεται από τη λατινική λέξη “novem” (εννέα), ο ένατος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου ήταν ο μήνας της εξιλαστήριας θυσίας ενός ζευγαριού Ελλήνων και ενός ζευγαριού Γαλατών αιχμαλώτων, που έδωσε τη θέση της αργότερα σε αντίστοιχες, μυστικές αλλά αναίμακτες, ιερουργίες.
Με το μήνα Μαιμακτηριώνα αντίστοιχόν του στην αρχαία Ελλάδα και την ομώνυμη γιορτή να λαμβάνει χώρα το τελευταίο δεκαήμερο του μήνα, ως επίκληση για έναν ήπιο χειμώνα.
Με γλαφυρές λαϊκές ονομασίες για το μήνα, που αντανακλούν τις γεωργικές ασχολίες, τις γιορτές των Αγίων αλλά και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν: Βροχάρης, Κρασομηνάς, Σποριάς και Μεσοσπορίτης, αλλά και Σκιγιάτης και Χαμένος, επειδή μικραίνει η μέρα και σκιάζεται και Παχνιστής, γιατί πια τα ζώα κλείνονται στο παχνί.
Αη-Στράτηγος και Αη-Ταξιάρχης ή Αρχαγγελιάτης, Αη-Φίλιππας ή Φιλιππιάτης και Αγι-Αντρέας ή Αντριάς, αλλά και Τρυποτηγανάς στην Κρήτη, με τις νοικοκυρές να φτιάχνουν τηγανίτες στη γιορτή του Αγίου Ανδρέα, για να μην τρυπήσουν τα τηγάνια τους.
Και με τη νηστεία των Χριστουγέννων, το «Σαραντάμερο», ή αλλιώς «Σαρανταριά», να ξεκινά στις 15 Νοεμβρίου και να μας κάνει να ανυπομονούμε για τα Χριστούγεννα.
Με δεκάδες παροιμίες – απόσταγμα πείρας και γνώσης:
- Όποιος σπείρει το Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν θα πάρει
- Τ’ Αντριός αντριεύει το κρύο
- Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους
- Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» - «καλησπέρα»
- Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες
Με τα Εισόδια και την Παναγιά τη Μεσοσπορίτισσα να δηλώνουν τα μέσα της σποράς, με τον Άγιο Στυλιανό να δίνει το ελπιδοφόρο όνομά του στα ασθενικά νεογέννητα και να στυλώνει τα άρρωστα παιδιά και τις τηγανίτες του Αγιά-Αντρεός ν’ αντρεύουν άντρες, σπαρτά και ζώα.
Αυτό είναι, συνοπτικά, το curriculum vitae του ενδέκατου μήνα του χρόνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου